Onkruid voorkomen en bestrijden

De snelste manier om uw tuin onkruidvrij te krijgen is te zeggen dat uw tuin onkruidvrij is. Dit lijkt misschien wat flauw maar u bepaalt zelf welke plant in uw tuin onkruid is en welke niet. Onder 'onkruid' valt elke plant die ongewenst is. Meestal worden echter vooral de vanzelf opschietende, snelgroeiende en niet weg te krijgen planten als onkruid bestempeld. Sommige van deze onkruiden zijn ons eigenlijk goedgezind omdat ze een geneeskrachtige werking hebben.

Er zijn echter ook planten die als tussengastheer voor schadelijke dieren en ziekteverwekkers fungeren. Sommige mensen en veel dieren vinden een verwilderde tuin prachtig maar de buren meestal niet. In dit artikel wordt eerst ingegaan op de verschillen tussen onkruiden. Vervolgens worden, onder andere voor de mensen die zich bedreigd voelen door een groeiend aantal madeliefjes in de tuin, enkele methoden voor het voorkomen, bestrijden en verwijderen van onkruid besproken.

Wilt u onkruid verwijderen?

Soorten onkruid

Omdat veel planten in aanmerking kunnen komen voor de benaming 'onkruid' zijn onkruiden op veel manieren in te delen. Een eenvoudige en praktische indeling is de onkruiden op te delen in de categorieën 'eenjarig' en 'overblijvend'.

Eenjarig onkruid

Eenjarig onkruid groeit op uit zaad. Met onder andere de wind en vogelpoep belanden de onkruidzaden in uw netjes onderhouden tuin. Doordat de grond regelmatig bewerkt wordt heeft het een open structuur. In dit gespreide bedje ontkiemen de zaden snel. Sommige van deze onkruiden groeien zo snel dat ze zich meerdere keren per jaar vermenigvuldigen via zaadproductie. Onkruidzaden die door grondbewerking te diep onder de grond zijn beland voor directe ontkieming, kunnen later wanneer zij weer bovenkomen alsnog ontkiemen. Bekende eenjarige onkruiden zijn onder andere: straatgras, kleine brandnetel, muur, herderstasje, klein kruiskruid, kleine veldkers en de gewone melkdistel. De eenjarige onkruiden zijn meestal vrij gemakkelijk te verwijderen doordat ze geen uitgebreide wortelstructuur hebben.

Overblijvend onkruid

Naast de eenjarige onkruiden zijn er de overblijvende onkruidplanten. Deze planten slaan de uit fotosynthese gewonnen energie op in hun wortels, bollen, knollen en takken. Met deze energievoorraad weten ze de winter door te komen en zullen ze u jaar op jaar toe- dan wel uitlachen. Deze categorie onkruiden zijn veel moeilijker te verwijderen dan de eenjarige onkruidplantjes. Bij het verwijderen blijft er vaak wel een stukje penwortel of wortelstok achter waarna de plant als een feniks zal herrijzen. Onkruidplanten met penwortels zijn onder andere de paardebloem en ridderzuring. De grote brandnetel, akkerdistel, zevenblad en heermoes hebben wortelstokken. De kruidachtige overblijvende onkruiden sterven in de herfst af. Hieronder vallen bijvoorbeeld de akkerwinde, grote brandnetel en de paardebloem. De houtachtige planten zoals de braam en de vlier laten alleen de bladeren vallen.

Onkruid voorkomen

Het is zo goed als onmogelijk om de groei van onkruid helemaal te voorkomen. Met de hierna genoemde maatregelen kunt u de kans op onkruid en de hoeveelheid onkruid echter wel beperken.

• Maak de tuin voordat u gaat planten zo goed mogelijk onkruidvrij.
• Plant enige tijd sterke planten met grote bladeren, zoals aardappels, om de aanwezige onkruiden te verzwakken.
• Gebruik anti-worteldoek, bijvoorbeeld onder bestrating, om het opgroeien van onkruid tegen te gaan.
• Tegels kunnen dicht tegen elkaar aan worden gelegd of in cement om de mogelijkheden van groei voor onkruid te beperken. Eventueel kan tussen tegels bewust bepaalde begroeiing zoals bijvoorbeeld mos worden toegestaan waardoor de vestiging van andere onkruiden wordt tegengegaan.
• Met sterk groeiende bodembedekkers of dichte beplanting kan onkruid de voor de ontwikkeling benodigde ruimte en het licht worden ontnomen.
• Een mulchlaag bestaande uit bijvoorbeeld houtsnippers, boomschors, stro, cacaodoppen, turfmolm of grind voorkomt of vermindert de groei van onkruiden.
• Met een ongeveer dertig centimeter diep ingegraven borderrand kunnen overblijvende onkruiden uit naburige tuinen worden tegengehouden.
• De ontwikkeling van zuurminnende onkruiden, waaronder mos, kan door het toevoegen van kalk worden tegengegaan.
• Eenjarige onkruidplantjes moeten worden verwijderd voordat er zaad is gevormd en verspreid.
• Een gazon moet voldoende vocht en voedingsstoffen (eventueel aangevuld met biologische gazonmest) hebben om sterk te kunnen groeien en onkruid te weerstaan.
• Verdichting van de grondstructuur onder het gazon kan worden voorkomen met een verticuteerhark.
• Maai het gazon niet te vaak en niet te kort.

Onkruidbestrijdingsmethoden

Voor het permanent verwijderen van onkruid moet de onkruidplant ofwel met wortel en al worden verwijderd ofwel de energievoorraad van de plant worden uitgeput. Er zijn meerdere onkruidverwijderingsmethoden waarmee dit kan worden bereikt. Alle methoden hebben hun voor- en nadelen. De ene methode is arbeidsintensief maar milieuvriendelijk, de andere is juist slecht voor het milieu maar vergt weinig energie. Voor de echte tuinliefhebber zal de keuze meestal niet moeilijk zijn. Een milieuvriendelijke methode zorgt voor een gezonde tuin en een goed gevoel. Kijk bij gebruik van sommige methoden zoals staalborstels uit voor beschadiging aan bijvoorbeeld terrastegels.

Met de hand wieden / handgereedschap

Tussen beplanting, tegels en uit het gazon kan veel onkruid met de hand worden verwijderd. Met een onkruidsteker of een plantschepje kunnen de wortels worden losgewrikt. Om pijnlijke knieën te voorkomen kunt u gebruikmaken van een kniematje of kniebeschermers. Bij verwijdering van onkruid uit een gazon moet de omringende grasmat weer worden aangedrukt. Een gazon met veel onkruid kan beter opnieuw worden ingezaaid. Andere hulpmiddelen bij het verwijderen van onkruid zijn de schoffel en de hak. De schoffel wordt vooruit bewogen, de hak wordt met een halende beweging gebruikt. De schoffel is geschikt voor lichtere grond, de hak voor zwaardere grond. Hakken en schoffelen moet niet te diep gebeuren om de grond niet te open en daarmee ontvankelijk voor onkruidzaden te maken. Het onkruid zal afsterven doordat het geheel verwijderd wordt of doordat met het verwijderen van de onkruidbladeren de energieproductie wordt belemmerd. Bij nat weer moet het onkruid bij elkaar worden geharkt en verwijderd omdat het anders weer zal vastgroeien. Zorg er overigens voor dat de hak of schoffel scherp is, dit maakt het werk makkelijker. Voor het verwijderen van onkruid tussen tegels zijn staalborstels met een lange steel verkrijgbaar.

Onkruidverwijderingsmachines

Voor grotere stukken grond of grote stukken bestrating kan gebruik worden gemaakt van machines. Zo bestaat er bijvoorbeeld een schoffelmachine en een onkruidborstelmachine.

Verstikken

Door onkruid af te dekken met ondoorzichtig zwart landbouwplastic zal het afsterven. Het plastic zal hiervoor echter wel enkele maanden tot een half jaar moeten blijven liggen. Een minder lelijk resultaat wordt bereikt door de grond af te dekken met anti-worteldoek en een laag mulch bestaande uit bijvoorbeeld houtsnippers. In enkele gaten kunnen planten worden gezet.

Verbranding / verhitting

Door af en toe kokend water over het terras of andere bestrating te gooien kan onkruid worden gedood. Een hogere temperatuur kan worden bereikt met een onkruidbrander of andere brander. Verhitting van het onkruid is meestal voldoende om het te laten afsterven. Onkruidbranders op gas zijn effectiever dan elektrische onkruidbranders maar ze zijn niet zuinig in verbruik.

Uit een Duitse test van 'expertentesten' volgt wat betreft elektrische onkruidbranders een aanbeveling van deze onkruidbrander van Kinzo. Een iets duurder model (Batavia Maxx Heat 3-in-1) heeft de hoogste score.  Van de onkruidbranders op gas is volgens deze test de CFH GV 900 erg goed. Grote voordelen van deze onkruidbranders zijn dat je niet hoeft te bukken en geen chemicaliën hoeft te gebruiken.

De Consumentenbond vindt dat de Gloria Thermoflamm Bio Classic (gas), de Rothenberger Eco dakbrander - onkruidbrander (gas) en de BSI Thermo Kill Trio (elektrisch) het best presteren.

Huishoudmiddel

Een milieuvriendelijk en goedkoop onkruidbestrijdingsmiddel is azijn. Een oplossing van ongeveer vijf tot tien procent azijn in water zou onkruiden als vossenstaart en vooral akkerdistel moeten doden.

Chemische onkruidbestrijdingsmiddelen

Deze methoden voor onkruidbestrijding kunnen het beste worden gemeden omdat onbedoelde schade aan andere organismen in de tuin niet is te voorkomen. Er zijn twee soorten gif: gif dat bij contact vernietigd en gif dat wordt opgenomen en de gehele plant vernietigd. Als u gebruik gaat maken van een chemisch middel kunt u het beste een middel op basis van vetzuren kiezen omdat deze middelen nog het minst belastend zijn voor het milieu en vrij snel worden afgebroken. Na enkele dagen kan nieuwe beplanting worden aangeplant. Gebruik deze middelen niet in de buurt van water zoals sloten of bij regen omdat deze middelen schadelijk zijn voor waterorganismen. Deze bestrijdingsmiddelen werken vooral goed tegen jonge kruidachtige planten. De bladeren van het onkruid worden aangetast maar de wortels niet. Andere toegestane bestrijdingsmiddelen bevatten glyfosaat, 2,4-D of MCPA. Glyfosaat tast veel kruidachtige planten aan en mag niet bij regen of in de buurt van water worden gebruikt. De fenoxyzuren MCPA en 2,4-D kunnen worden gebruikt voor onkruidbestrijding in het gazon. Het gras zelf wordt hierdoor namelijk niet aangetast terwijl andere planten als herderstasje, hoornbloem, klaver, madeliefje, muizeoor, paardenbloem, varkensgras en weegbree wel afsterven.

Verwaarloosde grond

Hoe langer een stuk grond is verwaarloosd, hoe moeilijker het zal zijn dit weer onkruidvrij te krijgen. Regelmatig schoffelen is voldoende op stukken grond met eenjarig onkruid. Op langer verwaarloosde stukken grond zullen ook overblijvende onkruiden groeien. De wortelstelsels kunnen met een spitriek, riek of een bodemfreesmachine grotendeels worden verwijderd. Hierna kan een stuk grond met landbouwplastic worden afgedekt zodat het onkruid niet opnieuw kan opschieten en energie verzamelen. Ook kunnen sterke gewassen zoals aardappelen worden geplant om het onkruid energie te onthouden.

Conclusie

Als u al bepaalde planten als onkruid wilt aanmerken is voorkomen beter dan genezen. Met regelmatig onderhoud kunt u eenjarige onkruiden weghouden en voorkomen dat overblijvende onkruiden een vaste voet in de grond krijgen. Kies voor het bestrijden van onkruid bij voorkeur een milieuvriendelijke methode om de natuur zo schoon mogelijk te houden.

Bekijk Amazons aanbod of bekijk oplossingen voor onkruidproblemen in de prijsvergelijker.